بررسی پروژسترون و اثرات آن بر بدن
پروژسترون چیست؟
پروژسترون اصلی ترین هورمون استروئیدی پیش از بارداری است که توسط دستگاه تناسلی زنانه ترشح می شود. این با چرخه قاعدگی، بارداری و رشد جنین مرتبط است. پروژستین شکل مصنوعی پروژسترون که برای اهداف پزشکی استفاده می شود. در ادامه مطلب از سایت دکتر فرشته دانشمند متخصص زنان اصفهان به بررسی دقیق تر پروژسترون و اثرات آن بر بدن خواهیم پرداخت.
پروژسترون در واقع یک استروئید و هورمون است که نقش مهمی به ویژه در فرآیند تولید مثل دارد.پس از شروع بلوغ، تخمدان ها هر ماه یک تخمک آزاد می کنند. این فرآیند تخمک گذاری نامیده می شود. تخمک به سمت پایین لوله فالوپ حرکت و اگر با اسپرم برخورد کند، ممکن است بارور شود.
جسم زرد یک کیست تخمدان فیزیولوژیک است که از فولیکول خالی تخمدان پس از تخمک گذاری تشکیل می شود. جسم زرد به منبع اصلی پروژسترون تبدیل شده که برای حفظ بارداری بلافاصله پس از لقاح و لانه گزینی لازم است.
اگر لقاح اتفاق نیفتد، جسم زرد تجزیه می شود، بنابراین پروژسترون کمتری تولید و سطح آن برای رشد دیواره رحم بسیار پایین است. از آنجایی که پوشش داخلی رحم دیگر توسط پروژسترون موجود در جسم زرد حفظ نمی شود، پوشش جدا و منجر به خونریزی قاعدگی می شود. واگر لقاح اتفاق بیفتد، پروژسترون رشد بیشتر رگ های خونی در آندومتروغدد آن را تحریک می کند تا مواد مغذی ترشح کنند که تخم بارور شده را تغذیه می کند.
بدن زنان و نقش پروژسترون
پروژسترون پوشش بافتی رحم را آماده می کند تا تخمک بارور شده کاشته شود و همچنین به حفظ اندومتر در طول بارداری کمک می کند.
پس از لقاح، جفت تشکیل می شود. جفت شروع به ترشح پروژسترون برای تکمیل و پیشی گرفتن از پروژسترونی می کند که قبلاً توسط جسم زرد ترشح می شود.
سطح پروژسترون جفت در دوران بارداری بالا باقی می ماند. این از بلوغ تخمک های دیگر پیشگیری می کند و باعث ایجاد تغییرات در بافت سینه برای آماده شدن در شیردهی می شود. اگر زنی تخمک گذاری نداشته باشد، تخمدان های او پروژسترون تولید نمی کنند. سیکل های از دست رفته اغلب از اواسط دهه ۳۰ به بعد رخ می دهد و با نزدیک شدن به یائسگی بیشتر می شود. سطح پروژسترون درست قبل از یائسگی به طور مداوم کاهش می یابد. تصور می شود که این علت اصلی علائمی است که در حوالی یائسگی تجربه می شود.
نحوه اثر گذاری پروژسترون
پروژسترون در خون به بافت های که در آن گیرنده وجود دارد متصل شده تا اعمالی را در بدن ایجاد کند. حتی پروژسترون در دوران بارداری نقش کلیدی دارد. استروژن و پروژسترون مسئول آزاد شدن تخمک از تخمدان ها در طول تخمک گذاری هستند. این هورمون می تواند:
- آندومتر را در طول بارداری حفظ می کند.
- نقش مهمی در رشد جنین در دوران بارداری دارد.
- عضلات دیواره لگن را در آمادگی برای زایمان تقویت می کند.
- پس از انتقال تخمک، انقباضات عضلانی در لوله های فالوپ را متوقف می کند.
- از آزاد شدن بیشتر تخمک تا پایان بارداری پیشگیری می کند.
- پوشش بافتی رحم را آماده می کند تا به تخمک بارور شده اجازه لانه گزینی را بدهد.
- از لقاح بیش از یک تخمک در یک زمان پیشگیری می کند، اگرچه گاهی اوقات بیش از یک تخمک آزاد می شود.
- بافت پستان را برای تقویت شیردهی تحریک و باعث می شود که غدد برای تولید شیر آماده شوند.
- در مورد عدم تعادل هورمونی، یک نسخه مصنوعی تولید شده، پروژسترون، می تواند کمک کند.
پروژستین چیست؟
پروژسترون به طور طبیعی در بدن وجود دارد، اما آزمایشگاه ها نیز می توانند آن را تولید کنند. هورمون های استروئیدی مصنوعی با خواص پروژسترون، پروژستین نامیده می شوند.
پروژستین به صورت کپسول، ژل واژینال، ایمپلنت، دستگاه های داخل رحمی (IUD) و تزریقی موجود است و از آن در موارد زیر استفاده می شود :
- آکنه
- درد سینه
- کنترل تولد
- اندومتریوز
- تولید شیر مادر
- اختلالات قاعدگی
- تغییرات در رشد مو
- آمنوره یا عدم قاعدگی
- تغییرات در میل جنسی
- درمان جایگزینی هورمونی
- خونریزی غیر طبیعی رحم
- پیشگیری از زایمان زودرس
- درمان هورمونی ضد سرطان
- هیپرپلازی آندومتر، ضخیم شدن غیر طبیعی دیواره رحم
- درمان ناباروری ، هنگامی که به عنوان پماد استفاده می شود.
قرص های ضد بارداری
قرص های ضد بارداری که به عنوان ضد بارداری خوراکی یا هورمونی نیز شناخته می شوند، از پروژسترون استفاده می کنند. پروژستین در داروهای ضد بارداری خوراکی استفاده و قرص های ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون هستند. آنها برای موارد زیر استفاده می شوند:
- پیشگیری از تخمک گذاری
- تغییر پوشش داخلی رحم برای جلوگیری از ایجاد بارداری
- ضخیم شدن مخاط در دهانه رحم برای پیشگیری از ورود اسپرم
- روش های هورمونی فقط پروژستین شامل مینی قرص، ایمپلنت و شات می باشد.
آنها:
- از آزاد شدن تخمک توسط تخمدان ها پیشگیری می کنند.
- مخاط دهانه رحم را غلیظ تا از ورود اسپرم به رحم پیشگیری کند.
کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده هشدار می دهد که کشیدن سیگار به طور قابل توجهی خطر عوارض جانبی جدی را در افرادی که از داروهای ضد بارداری خوراکی استفاده می کنند افزایش می دهد. آنها به سیگاری ها توصیه می کنند که از این داروها استفاده نکنند.
هورمون درمانی
هورمون درمانی (HT) که قبلا به عنوان درمان جایگزینی (HRT) شناخته می شد، به بازیابی تعادل هورمون های زنانه کمک می کند. HT می تواند پروژسترون، استروژن یا ترکیبی از آنها را فراهم کند. این دارو به صورت قرص، اسپری بینی، چسب، ژل پوستی، تزریقی، کرم یا حلقه واژینال موجود است.
علائم پیش از یائسگی با HT
- اضطراب
- گرگرفتگی
- خشکی واژن
- نوسانات خلقی
- درد با مقاربت
- اختلالات خواب
- کاهش میل جنسی
در برخی از زنان، استروژن منجر به رشد بیش از حد آندومتر یا پوشش داخلی رحم و در نهایت سرطان آندومتر می شود. هورمون درمانی ترکیبی استروژن و پروژسترون (HT) می تواند از این امر پیشگیری کند.
با این حال، HT می تواند اثرات نامطلوبی داشته باشد و خطر ابتلا به برخی شرایط جدی را افزایش می دهد.
اثرات نامطلوب HT :
- نفخ
- سردرد
- درد سینه
- احتباس آب
- حالت تهوع
- نوسانات خلقی
خطراتی که در معرض افرادی که از HT استفاده می کنند
- سکته
- بیماری قلبی
- سرطان پستان
- لخته شدن خون
- سرطان آندومتری
- بیماری کیسه صفرا
- ترومبوز وریدی عمقی (DVT)
اثر پروژسترون در مردان
پروژسترون به عنوان یک هورمون زنانه شناخته می شود، اما در مردان برای تولید تستوسترون به پروژسترون نیاز دارند. غدد فوق کلیوی و بیضه ها در مردان پروژسترون تولید می کنند.
سطح پروژسترون در مردان مشابه سطح زنان در فاز فولیکولی چرخه قاعدگی است، زمانی که فولیکول تخمک روی تخمدان ،در حال آماده شدن برای آزاد کردن تخمک است. علائم پروژسترون پایین در مردان عبارتند از:
- خستگی
- افسردگی
- ریزش مو
- افزایش وزن
- ناتوانی جنسی
- میل جنسی کم
- اختلال در نعوظ
- از دست دادن استخوان
- از دست دادن عضلات
- ژنیکوماستی که رشد سینه در مردان است.
مردانی که سطح پروژسترون پایینی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به موارد زیر هستند:
- آرتروز
- پوکی استخوان
- سرطان پروستات
- پروستاتیسم، انسداد گردن مثانه، معمولاً با بزرگ شدن غده پروستات همراه است.
- با افزایش سن، سطح استروژن افزایش و سطح پروژسترون به طور چشمگیری کاهش می یابد.