انواع دیابت بارداری

دیابت بارداری به دو دسته تقسیم می‌شود.

دیابت بارداری دسته‌ی یک، تنها با رژیم غذاییِ مناسب کنترل می‌شود؛ اما در دیابت بارداری دسته‌ی دوم، فرد باید برای کنترل دیابت خود حتما از انسولین یا داروهای خوراکی استفاده کند.

درمان دیابت بارداری

درصورتی‌ که به دیابت بارداری مبتلا باشید، درمان شما وابسته به سطح قند خون بدن‌تان درطول روز خواهد بود.

در بیشتر مواقع، پزشک از شما می‌خواهد که سطح قند خون‌تان را قبل و بعد از مصرف غذا اندازه بگیرید و شرایط شما را با تغذیه‌ی سالم و ورزش‌های منظم مدیریت می‌کند.

در بعضی از موارد تزریق انسولین تجویز می‌شود. براساس گزارش‌ها فقط ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای کنترل بیماری‌شان به تزریق انسولین نیاز دارند.

برای اندازه‌گیری سطح قند خون باید از دستگاهی مناسب استفاده کنید که پزشک آن را در اختیار شما قرار می‌دهد.

ممکن است که تزریق انسولین تا زمان زایمان ادامه داشته باشد. با توجه به وعده‌های غذایی و تمرینات ورزشی‌تان، درمورد نحوه و زمان تزریق انسولین از پزشک سؤال کنید تا دچار افت قند خون نشوید.

پزشک‌تان به شما خواهد گفت که در زمان افت شدید قند خون یا افزایش آن چه کاری انجام دهید

رژیم غذایی متعادل، کلید مدیریت دیابت بارداری است. درواقع خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری باید توجه خاصی به میزانکربوهیدرات، پروتئین و چربی دریافتی‌شان داشته باشند.

تغذیه‌ی منظم (هر دو ساعت یک‌بار) کمک می‌کند تا سطح قند خون‌تان را کنترل کنید.

کربوهیدرات باید تنها ۴۰ تا ۵۰ درصد از کالری مصرفی شما را تشکیل دهد. سعی کنید ۲۰ تا ۲۵ درصد از کالری موردنیازتان را از طریق پروتئین و ۲۵ تا ۳۵ درصد آن را از مصرف چربی تأمین کنید.

کربوهیدرات‌ها

خانم‌های باردار باید روزانه ۱۲۰ تا ۱۹۵ گرم کربوهیدرات دریافت کنند. این مقدار از طریق سه وعده‌ی غذایی و دو میان‌وعده‌ی روزانه تأمین می‌شود. رعایت فاصله‌‌ی مناسب بین غذاهای غنی از کربوهیدرات به جلوگیری از افزایش قند خون کمک می‌کند.

پزشک برای تعیین میزان کربوهیدرات دریافتی روزانه به شما کمک خواهد کرد. شاید پزشک‌تان شما را به متخصص تغذیه معرفی کند تا از وعده‌های غذایی گیاهی استفاده کنید.

شما می‌توانید کربوهیدرات‌های سالم را از مواد زیر دریافت کنید:

• غلات کامل؛
• برنج قهوه ای؛
• لوبیا، نخود فرنگی، عدس و سایر حبوبات؛
• سبزیجات دارای نشاسته؛
• میوه‌هایی با قند کم.

پروتئین

خانم‌های باردار باید روزانه ۶۰ گرم پروتئین دریافت کنند. بهترین منابع پروتئین شامل گوشت کم‌چرب، مرغ، ماهی و توفو (خمیر سویا) است.

چربی

چربی‌های سالمی که می‌توانید در رژیم غذایی خود بگنجانید، شامل خوراکی‌هایی همچون آجیل بی‌نمک، دانه‌ها، روغن زیتونو آووکادو هستند.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

دیابت بارداری معمولا علائم خاصی ندارد. برخی از این علائم خفیف عبارتند از:

• خستگی؛
• تاری دید؛
• تشنگی بیش‌ازحد؛
• تکرر ادرار؛
• خُرناس (خُروپُف درهنگام خواب).

علت دیابت بارداری

علت اصلی دیابت بارداری مشخص نیست. اما احتمالا هورمون‌ها در ایجاد آن مؤثرند. در زمان بارداری بدن شما بعضی از هورمون‌ها را بیشتر تولید می‌کند؛ برای مثال:

• لاکتوژن جفتی انسانی (HPL)؛
• هورمون‌هایی که مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهند.

این هورمون‌ها روی جفت تأثیر می‌گذارند و مانع از سقط جنین می‌شوند. با گذشت زمان مقدار این هورمون‌ها در بدن‌تان افزایش می‌یابند و درنتیجه ممکن است سبب ایجاد مقاومت به انسولین شوند. انسولین هورمونی است که سطح قند خونبدن‌ را تنظیم می‌کند.

انسولین کمک می‌کند تا گلوکز موردنیاز برای تولید انرژی، از طریق خون وارد سلول‌ها شود. بدن در زمان بارداری کم‌کم نسبت به انسولین مقاوم می‌شود و میزان گلوکز بیشتری در جریان خون باقی می‌ماند. اگر مقاومت به انسولین شدت پیدا کند، سطح قند خون غیرطبیعی می‌شود. این موضوع منجر به دیابت بارداری می‌شود.

چه کسانی در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند؟

احتمال ابتلا به دیابت بارداری در شرایط زیر بیشتر است:

• سن بالای ۲۵ سال؛
• فشار خون بالا؛
• سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به دیابت؛
• اضافه وزن قبل از بارداری؛
• اضافه وزن زیاد در زمان بارداری؛
• بارداری چند قلو؛
• تولد نوزاد با وزن بالا در گذشته؛
• ابتلا به دیابت بارداری در گذشته؛
• سقط جنین یا زایمان بچه‌ی مُرده بدون علت خاص؛
• افزایش یا کاهش گلوکوکورتیکوئیدها؛
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، آکانتوز نیگریکَنس (نوعی بیماری پوستی) یا بیماری‌های دیگری که با مقاومت انسولین درارتباط هستند؛
• داشتن نژاد آفریقایی، بومی آمریکایی، آسیایی یا اسپانیایی.

تشخیص دیابت بارداری

خانم‌های باردار باید به‌طور مرتب تحت مراقبت‌ها و بررسی‌های پزشکی قرار بگیرند. اگر در اوایل بارداری سابقه‌ی دیابت یا قند خون نداشته‌اید، احتمالا پزشک در هفته ی ۲۴ تا ۲۸ بارداری، احتمال وجود دیابت بارداری را در شما بررسی می‌کند.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

وقتی قصد انتخاب کلینیک درمان ناباروری دارید، باید به نکاتی دقت کنید. به‌یاد داشته باشید موفقیت هر کلینیک و مرکز درمانی به عوامل متعددی وابسته است؛ مثلا سن بیماران و مشکلی که داشته‌اند. جمعیت یا تعداد بیماران تحت درمان و رویکردهای درمانی نیز بسیار مهم است. قبل از درمان از هزینه‌های درمان در هر مرحله نیز اطلاعات کسب کنید.

قبل از شروع درمانی که در آن از تخمک و اسپرم زوج‌ها استفاده می‌شود، هریک باید مورد آزمایش‌ها و معاینه‌های گوناگونی قرار بگیرند:

۱. آزمایش ذخیره‌ی تخمدان

برای بررسی کیفیت و کمیت تخمک‌ها، پزشک احتمالا تمرکز هورمون محرکه‌ی فولیکولی (FSH) ، استرادیول (استروژن) و هورمون آنتی‌مولرین در خون را در اولین روزهای عادت ماهیانه بررسی می‌کند. نتایج آزمایش‌ها همراه با سونوگرافی از تخمدان‌ها بررسی می‌شود تا میزان جواب‌گویی درمان برای فرد مشخص بشود.

۲. تحلیل اسپرم‌ها

اگر این آزمایش در بخش معاینات اولیه‌ی درمان صورت نگیرد، پس از گذشت مدت کوتاهی از چرخه‌ی درمان، حتما باید تحلیل و بررسی اسپرم‌ها صورت بگیرد.

۳. بررسی بیماری‌های عفونی

هریک از زوج‌ها باید از جهت ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند ایدز بررسی شوند و آزمایش بدهند.

۴. عمل انتقال رویان

پزشک برای تعیین عمق رحم، در ابتدای کار، رویان را به رحم انتقال می‌دهد. در این روش احتمال زیادی برای موفقیت انتقال رویان به رحم وجود دارد.

۵. آزمایش تعیین عمق رحم

پزشک باید قبل از شروع IVF، عمق رحم را مشخص کند. ممکن است نیاز به سونوهیستروگرافی پیش آيد. در این روش، مایعی از طریق دهانه‌ی رحم به رحم وارد می‌شود و به‌کمک سونوگرافی به دید و تصویری از رحم می‌رسند. در این روش تلسکوپی باریک، نورانی و منعطف در واژن و دهانه‌ی رحم به‌سمت رحم قرار داده می‌شود.

سؤالات رایج

۱. چند رویان به رحم منتقل خواهد شد؟

تعداد رویان‌ها بستگی به سن فرد و تعداد تخمک‌های بازیابی‌شده دارد. از آنجایی که نرخ و احتمال موفقیت این درمان در زنان مسن‌تر کم‌تر است، معمولا تعداد بیش‌تری رویان در رحم قرار داده می‌شود، البته به‌جز زنانی که از تخمک اهدایی استفاده می‌کنند. بیش‌تر پزشکان برای جلوگیری از رشد و بارورشدن چند رویان اقداماتی را مدنظر قرار می‌دهند و در برخی کشورها نیز از نظر قانونی از لحاظ تعداد رویان‌ها محدودیت وجود دارد. قبل از شروع فرایند درمان باید با پزشک معالج خود درباره‌ی تعداد رویان‌ها توافق کنید.

۲. با رویان‌های اضافه چه‌کار می‌کنند؟

رویان‌های اضافه را می‌توان منجمد و ذخیره کرد و در سال‌های بعدی از آنها استفاده کرد. تمام رویان‌ها در فرایند انجماد سالم قادر به بقا نیستند؛ اما بیش‌تر آنها در این شرایط باقی می‌مانند. روش انجماد یا سرماداری روشی است که می‌تواند چرخه‌های لقاح مصنوعی آینده را ارزان‌تر و ساده‌تر کند. درهرحال، طول عمر رویان‌های منجمدشده کمی کم‌تر از رویان‌های تازه است. تصمیم با زوج است: می‌توانند رویان‌های اضافی را به زوج نابارور دیگری تقدیم کنند یا آن را در اختیار مراکز تحقیقی قرار دهند و شاید کلا دیگر علاقه‌‌ای به نگهداری آنها نداشته باشند.

۳. بارداری چندگانه را چطور باید مدیریت کرد؟

اگر بیش از یک رویان به رحم منتقل شود، احتمال بارداری چندگانه وجود خواهد داشت که البته خطراتی را متوجه مادر و جنین‌ها می‌کند. در بعضی مواقع نیز از تعداد رویان‌ها کاسته می‌شود تا مادر بتواند با خطر کم‌تری باردار شود و زایمان کند. البته گرفتن چنین تصمیمی ابعاد پیچیده‌ی اخلاقی، احساسی و روان‌شناسی دارد.

۴. تصمیم‌گیری درباره‌ی عواقب گرفتن تخمک و اسپرم اهدایی یا حاملگی حامل چگونه است؟

صحبت با مشاوری متخصص در این زمینه می‌تواند ابعاد مختلف مسئله ازجمله حقوق اهداکننده‌ی اسپرم و تخمک را برای‌تان مشخص کند، ضمن اینکه به کمک کارشناسی قانونی مانند وکیل برای پیشبرد امور قانونی کار و والدین رسمی و قانونی‌شدن فرزند نیز نیاز است.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

۱. تولدهای چندگانه

اگر چند رویان در رحم قرار بگیرد، امکان رشد چند رویان وجود دارد. در این صورت احتمال زایمان زودرس و کاهش وزن جنین نیز بیش‌تر می‌شود؛

۲. زایمان زودرس و کاهش وزن نوزاد

تحقیقات نشان می‌دهد احتمال اندکی برای کم‌وزن‌شدن نوزاد یا زایمان زودرس به‌شیوه‌ی لقاح مصنوعی وجود دارد؛

۳. سندروم هیپراستیمولیشن تخمدانی

استفاده از داروهای تزریقی باروری مانند HCG یا گنادوتروپین جفتیِ انسان برای القای باروری در تخمدان می‌تواند موجب این سندروم بشود. در این سندروم، رحم بیمار متورم می‌شود و درد می‌گیرد.

نشانه‌ها و علائم معمولا یک هفته به طول می‌انجامند و شامل دردهای ملایم شکمی، نفخ شکم، حالت تهوع، استفراغ واسهال می‌شود. اگر شخص باردار شود، احتمال دارد این علائم چندین هفته به‌طول بینجامد. در موارد نادری نیز، امکان بروز سندروم هیپراستیمولیشن وجود دارد که همراه با اضافه‌وزن و تنگی نفس است.

۴. سقط جنین

نرخ سقط جنین در زنانی که با لقاح مصنوعی باردار می‌شوند، مشابه سایر زنان است، یعنی در حدود ۱۵درصد تا ۲۵درصد؛ اما این درصد با افزایش سن احتمال بیش‌تری برای وقوع پیدا می‌کند. استفاده از تخمک‌های منجمد در طول درمان، کمی احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد.

۵. عوارض بازیابی تخمک‌ها

استفاده از سوزن آسپریت (تخلیه) برای جمع‌آوری تخمک‌ها می‌تواند منجر به خون‌ریزی، تخریب یا عفونت مثانه، روده یا رگ‌های خونی شود. اگر بیهوشی نیز در کار باشد، عوارض بیهوشی نیز ممکن است گریبان فرد را بگیرد.

۶. بارداری خارج از رحم

۲‌درصد تا ۵درصد از زنانی که با لقاح مصنوعی باردار می‌شوند، بارداری‌شان به‌شکل بارداری خارج از رحم خواهد بود و تخمک‌های بارورشده در خارج از رحم مستقر می‌شوند و معمولا در لوله‌های فالوپ قرار می‌گیرند. تخمک‌های بارورشده نمی‌توانند خارج از رحم باقی بمانند و ادامه‌ی بارداری غیرممکن است.

۷. نواقص تولد

در نواقصی که ممکن است در نوزاد شکل بگیرد، سن مادر بسیار مهم است. مسئله‌ی سن فارغ از نوع و شیوه‌ی بارداری برسلامت نوزاد تأثیر می‌گذارد. برای بررسی اینکه نوزادان حاصل از لقاح مصنوعی دچار نواقص خواهند بود یا نه، باید تحقیقات بیشتری صورت بگیرد؛ اما هنوز یافته‌هایی مبنی بر ایجاد نقص در نوزادان لقاح مصنوعی دیده نشده است.

۸. سرطان تخمدان

برخی پژوهش‌ها ادعا می‌کنند میان ایجاد و توسعه‌ی نوع خاصی از تومور تخمدان (سرطان تخمدان) و داروهای تحریک رشد تخمک ارتباطی وجود دارد؛ اما تحقیقات اخیر بر این ادعا صحه نمی‌گذارند.

۹. استرس

استفاده از لقاح مصنوعی به‌شکل مادی، معنوی و جسمی توأم با انواع استرس ها و خستگی ها است. حمایت مشاوران، خانواده و دوستان و همسر باعث تسهیل روند درمانی خواهد شد.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

شاید شما هم بارها درباره‌ی لقاح مصنوعی شنیده باشید؛ اما احتمالا به‌درستی نمی‌دانید لقاح مصنوعی چیست. لقاح مصنوعی یا همان IVF، مجموعه‌ای پیچیده از راهکارهای درمان ناباروری یا مشکلات ژنتیکی است و به باروری و بارداری کمک می‌کند. در طول درمان لقاح مصنوعی، تخمک‌های بالغ از تخمدان جمع‌آوری شده یا در رحم قرار داده می‌شوند. هر دوره IVF حدود ۲ هفته به‌طول می‌انجامد. لقاح مصنوعی یا همان IVF مؤثرترین راه و پیشرفته‌ترین فناوری برای درمان ناباروری محسوب می‌شود. همراه ما باشید، می‌خواهیم اطلاعات بیشتری درباره‌ی لقاح مصنوعی در اختیارتان بگذاریم.

لقاح مصنوعی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

اگر بخواهیم لقاح مصنوعی را دقیق‌تر شرح دهیم، باید بگوییم: در این فرایند درمانی تخمک‌های فرد با اسپرم همسرش وارد چرخه‌ی درمان می‌شوند. روش دیگر این درمان استفاده از رویان، اسپرم یا تخمک‌های افراد دیگر است. در برخی مواقع نیز از شخصی که حامل رویان یا اصطلاحا حامل حاملگی است نیز بهره برده می‌شود. حامل، زنی است که رویان را در رحم خود برای پرورش نگه می‌دارد.

اینکه روش لقاح مصنوعی به‌خوبی نتیجه دهد، وابسته به عوامل گوناگونی است؛ مثلا سن و علت ناباروری در میزان اثربخشی این روش مهم است، ضمن اینکه IVF بسیار زمان‌بر، پرهزینه و بعضا دشوار است. اگر بیش از یک رویان در رحم قرار بگیرد، لقاح مصنوعی منجر به بارداری با دو جنین خواهد شد و بارداری چندگانه صورت می‌گیرد. پزشک متخصص شیوه‌ی درمانی را برای زوج خواهان این روش شرح می‌دهد و ضمن بیان خطرهای احتمالی آن به افراد، درباره مؤثربودن یا نبودن این درمان توضیحاتی ارائه می‌کند.

لقاح مصنوعی روشی برای درمان ناباروری و مشکلات ژنتیکی است. اگر از لقاح مصنوعی برای درمان ناباروری استفاده شود، نیاز زوج‌ها به انجام درمان‌های دشوار قبل از لقاح مصنوعی کم می‌شود؛ مثلا نیاز به داروهای باروری برای افزایش تولید تخمک‌ها یا تلقیح داخل رحمی کاهش پیدا می‌کند. تلقیح داخل رحمی روشی است که در آن اسپرم نزدیک زمان تخمک‌گذاری مستقیما در رحم قرار داده می‌شود.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

اگرچه زن حامله می‌تواند پس از گذشت چند ساعت از سقط جنین به روال عادی زندگی خود بازگردد، ولی پزشکان متخصص زنان و زایمان به این افراد توصیه می‌کنند که مدت دو تا سه روز به بدن و ذهن خود استراحت داده و با شرایط به وجود آمده کنار بیایند. همچنین، زنانی که نوزاد خود را سقط کرده‌اند، نباید اشیای سنگین را بلند کنند، زیرا این کار میزان خونریزی بعد از سقط را در بدن آن‌ها تشدید نموده و منجر به بروز عوارض تهدید‌کننده خواهد شد. علاوه بر این موارد، برای جلوگیری از بروز خطرات احتمالی، این زنان نباید برای مدتی ورزش‌هایی  از جمله دوچرخه‌سواری، دویدن و ایروبیک را انجام دهند.

زنانی که جنین خود را سقط کرده‌اند، نباید رابطه جنسی داشته باشند، زیرا داخل رحم و دهانه آن هنوز به حالت عادی خود برنگشته و اجتناب از رابطه جنسی برای کاهش خطر ابتلا به انواع عفونت‌ها بسیار موثر می‌باشد. بنابراین، با پزشک معالج خود در این باره صحبت کنید، زیرا او بهترین زمان را برای بازگشت شما به زندگی عادی روزمره می‌داند. این افراد می‌توانند از وسایل گرمازا مانند بطری آب گرم یا پد گرم استفاده نموده و آن را بر روی شکم خود قرار دهند تا از گرفتگی عضلات و دردهای ناگهانی رهایی یابند. پزشکان متخصص زنان و زایمان عقیده دارند زنانی که جنین خود را سقط کرده‌اند، باید از شنا و حمام کردن حداقل برای دو هفته خودداری کنند، زیرا ممکن است باعث تحریک دیواره رحم این شده و عفونت‌های مختلفی را در منطقه واژن آن‌ها ایجاد کند. علاوه بر این موارد، این افراد برای حداقل دو هفته نباید از هر چیزی که در داخل واژن قرار می‌گیرد، مانند آستمپون یا ایمپلنت‌های ضد بارداری استفاده کنند. به همین دلیل به مادرانی که عمل سقط را انجام داده‌اند، توصیه می‌شود که بعد از گذشت یک ماه پس از سقط جنین به دکتر متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و از بهبودی کامل خود مطمئن گردند.

نکته مهم دیگر در مورد دوران بعد از سقط جنین، رژیم غذایی زنان است که باید غنی از میوه‌ها، سبزیجات تازه، چربی‌های سالم، پروتئین، غلات کامل و آب باشد.

در نهایت، یادتان باشد که التیام یافتن دردها و غصه حاصل از سقط جنین چه از لحاظ جسمی و چه احساسی و ذهنی مدتی طول می‌کشد. بنابراین، زمان خود را به استراحت سپری کنید و هرگز به خاطر وضعیت پیشآمده خود و همسرتان را سرزنش نکنید. برای این کار از شریک زندگی، خانواده و دوستان نزدیک خود کمک بگیرید و اگر عوارضی در بدن خود بعد از سقط جنین مشاهده کردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

ناباروري را اين طور تعريف كرده اند:

ناتواني يك زوج در باردار شدن پس از يك سال رابطه جنسي بدون جلوگيري از بارداري.
ناباروري در ده تا پانزده درصد از زوج ها ديده مي شود. علل ناباروري مي تواند مربوط به زن يا مرد يا هر دو باشد. حدود 40% از مشكلات ناباروري مربوط به مردان، 40% مربوط به زنان و حدود10% مربوط به هر دو است. در حدود 10% از زوج ها نيز عامل ناباروري مشخص نيست. به عبارت ديگر در اين زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمايش هاي موجود مشكلي ندارند ولي به علل نامشخصي بچه دار نمي شوند.
طي دو دهه اخير گام هاي بلندي در رابطه با تشخيص و درمان ناباروري برداشته شده است و حدود 65 درصد از زوج هاي نابارور با استفاده از روش هاي موجود صاحب فرزند شده اند.

علل ناباروري  در مردان

1)اختلالات مربوط به اسپرم
به طور طبيعي، در بيضه مرد اسپرم توليد مي شود و به هنگام انزال از وي خارج مي شود. اگر در موارد زير اختلالي باشد، شانس لقاح كم شده و مرد نابارور محسوب مي شود.

• ‌تعداد كم اسپرم
• عدم بلوغ اسپرم
• شكل غيرطبيعي اسپرم
• عدم توانايي حركت مناسب اسپرم

عواملي كه بر تعداد،  شكل،‌ بلوغ و حركت اسپرم تأثير منفي دارند عبارتند از:

• بيماري هاي عفوني: بيماري هاي عفوني با شرايط التهابي نظير بيماري اوريون سبب عفونت مجاري تناسلي يا التهاب و از بين رفتن بيضه ها در مرد مي شوند. حدود 25% مرداني كه بعد از بلوغ دچار اوريون مي شوند نابارور مي شوند.
• ‌اختلالات هورموني
• اختلالات هورموني سبب حدود 5-2% مشكلات ناباروري در مردان مي شود. توليد نامناسب هورمون هاي FSH و LH بر توليد هورمون مردانگي يا تستوسترون و توليد اسپرم تأثير دارند.
• مشكلات مربوط به دستگاه ايمني بدن
• در بدن بعضي مردان عليه اسپرم خودشان ماده اي به نام آنتي بادي توليد مي شود كه سبب كاهش حركت اسپرم يا به هم چسبيدن آنها مي شود.

2)‌ ناهنجاري هاي مربوط به ساختمان بدن
بعضي عوامل نظير بسته بودن لوله هاي خروج اسپرم (دفران، اپيديديم)‌ سبب ناباروري در مردان مي شود . بسته شدن لوله هاي خروج اسپرم مي تواند به علل مادرزادي، نقص ژنتيكي، عفونت ها يا التهاب هاي دستگاه ادراري – تناسلي باشد. البته جاي جراحي هاي قبلي نيز مي تواند اين لوله ها را ببندند.
از جمله عوامل ديگر ناباروري در مردان واريكوسل است. در اين حالت رگهاي درون كيسه بيضه متسع مي شود و كيفيت اسپرم كاهش مي يابد.
3)‌ عوامل ديگر
عوامل ديگري نظير ناتواني جنسي و يا انزال زودرس نيز مي تواند عامل ناباروري  در مردان باشد.

علل ناباروری ژنتیکی

علل ناباروری اعم از :

مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.
بعضی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی X است تنها مختص زنان است.

عوامل ناشناخته

گاه ممكن است پس از يك معاينه دقيق پزشكي، زن و شوهر كاملا‌ سالم تشخيص داده  شوند ولي به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زيادي از اين زوج ها بچه دار مي شوند، اما تعدادي از آنها حتي بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش هاي پيشگيري بچه دار نمي شوند، در اين صورت بايد تحت درمان قرار بگيرند.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی

ناباروري را اين طور تعريف كرده اند:

ناتواني يك زوج در باردار شدن پس از يك سال رابطه جنسي بدون جلوگيري از بارداري.
ناباروري در ده تا پانزده درصد از زوج ها ديده مي شود. علل ناباروري مي تواند مربوط به زن يا مرد يا هر دو باشد. حدود 40% از مشكلات ناباروري مربوط به مردان، 40% مربوط به زنان و حدود10% مربوط به هر دو است. در حدود 10% از زوج ها نيز عامل ناباروري مشخص نيست. به عبارت ديگر در اين زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمايش هاي موجود مشكلي ندارند ولي به علل نامشخصي بچه دار نمي شوند.
طي دو دهه اخير گام هاي بلندي در رابطه با تشخيص و درمان ناباروري برداشته شده است و حدود 65 درصد از زوج هاي نابارور با استفاده از روش هاي موجود صاحب فرزند شده اند.

علل ناباروري در زنان

1) اختلال در تخمك گذاري

اختلال در تخمك گذاري، علت عمده ناباروري در زنان است. به طوري كه 39% علل ناباروري زنان مربوط به اين مسئله است . بدون عمل تخمك گذاري لقاح انجام نمي شود و بنابراين زن باردار نمي شود . بعضي از زن ها ممكن است تخمك گذاري نكنند و يا به طور نامنظم و كم تخمك گذاري كنند و بنابراين ممكن است يا عادت ماهيانه نداشته باشند و يا عادت ماهيانه آنها كم و نامنظم باشد و حتي بعضي خانم ها با آنكه داراي عادت ماهيانه منظم هستند، داراي اختلال در تخمك گذاري هستند.

2) اختلال در لوله هاي رحمي

در بعضي زنان، لوله هاي رحمي به طور كامل و يا ناقص بسته است. در نتيجه اسپرم به تخمك نمي رسد. بسته بودن لوله هاي رحمي مي تواند به دليل عفونت، آندومتريوز و يا چسبندگي هايي پس ازعمل جراحي باشد. همچنين ممكن است اين لوله ها پس از يك حاملگي خارج رحمي بسته شوند. در كشورهاي در حال توسعه نسبت به كشورهاي توسه يافته به علت شيوع بيماري هاي عفوني دستگاه توليدمثلي، ميزان اختلال در لوله هاي رحمي بيشتر است. به طور كلي 30% علل ناباروري زن ها مربوط به اختلال در لوله هاي رحمي است .

3) آندومتريوز

آندومتريوز، حالتي است كه در آن سنگفرش رحم (آندومتر)‌ رشد می کند و از رحم هم فراتر مي رود و لوله هاي رحمي را نيز مي پوشاند و حتي آنها را مي بندد و در عمل تخمك گذاري اختلال به وجودمي آورد. آندومتريوز علت 13% موارد ناباروري است  و حدود 70% زنان داراي آندومتريوز، نابارور هستند.

4)‌اختلال درگردن رحم يا رحم

ناهنجاري هاي گردن رحم مي تواند سبب ناباروري شود كه از آن جمله مي توان به مشكلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت هاي گردن و رحم و يا كيفيت نامناسب ترشحات رحم اشاره كرد. از طرفي تومورهاي بدخيم رحم و يا بعضي جاي زخم هاي موجود در ديواره رحم مسبب ناباروري است.

5)‌ مشكلات دستگاه ايمني بدن

مشكلات مربوط به دستگاه ايمني بدن و عوامل ايمونولوژيك نقش مهمي در ايجاد ناباروري دارند. تشخيص و درمان اينگونه بيماران مشكل است. در بعضي خانم ها،‌ عليه اسپرم مرد ماده اي بنام آنتي بادي ترشح مي شود كه اسپرم ها را از بين مي برد و يا آنها را غيرفعال مي كند و يا حتي سبب سقط خود به خود در بعضي از آبستني ها مي شود.

علل ناباروری ژنتیکی

علل ناباروری اعم از :

مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.
بعضی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی X است تنها مختص زنان است.

عوامل ناشناخته

گاه ممكن است پس از يك معاينه دقيق پزشكي، زن و شوهر كاملا‌ سالم تشخيص داده  شوند ولي به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زيادي از اين زوج ها بچه دار مي شوند، اما تعدادي از آنها حتي بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش هاي پيشگيري بچه دار نمي شوند، در اين صورت بايد تحت درمان قرار بگيرند.

دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان،زایمان،نازایی