دکتر فرشته دانشمند

جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی

دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا برای بقای نسل لازم است. در فرآیند تولید مثل انسان دو سلول جنسی نقش دارند: سلول جنسی مردانه یا  اسپرم که محصول دستگاه تناسلی مردانه است و سلول جنسی زنانه یا تخمک که محصول دستگاه تناسلی زنانه است.و از ترکیب این دو سلول ، سلول تخم بوجود می آید که جنین انسانی در رحم از این سلول بوجود می آید.

دستگاه تناسلی مردانه :

دستگاه تناسلی مردانه
وظیفة دستگاه تناسلی مردانه تولید، تغذیه و انتقال اسپرم است. اجزاء دستگاه تناسلی مردان هم در داخل و هم در خارج لگن قرار دارند. دستگاه تناسلی مردانه شامل قسمتهای زیر است:
۱- بیضه‌ها
۲- لوله‌ها خارج کننده اسپرم به نام اپی دیدیم و وازدفران
۳- غدد ضمیمه شامل پروستات و غدد منی ساز
۴- آلت مردانه

در مردی که به بلوغ رسیده است، دو بیضه  که در داخل کیسة بیضه در خارج بدن قرار گرفته‌‌اند- وظیفة تولید و نگهداری میلیونها سلول اسپرم را بر عهده دارند. بیضه‌ها تخم مرغی شکل هستند بیضه‌ها علاوه بر تولید و نگهداری اسپرم، هورمونهای مردانه مانند تستوسترون را تولید می‌کنند. تستوسترون نقش اساسی در بلوغ پسر دارد و با پیشرفت بلوغ، بیضه‌ها مقدار بیشتری از این هورمون تولید می‌کنند. تستوسترون هورمونی است که باعث می‌شود پسران صدای بم‌تر و کلفت‌تری پیدا کنند، بدنشان عضلانی شود، موهای بدن و صورتشان رشد کند.

آلت مردانه از دو بخش تشکیل شده است: بدنه آلت و سر آلت. در نوک آلت در قسمت سر آن یک سوراخ کوچک وجود دارد که خروجی پیشابراه است و ادرار و منی از آن خارج می‌شوند.وظیفه آلت مردانه رساندن مایع منی  به تخمک است تا تخم بارور شود و جنین تولید شود.

برخی از بیماری های مهم دستگاه تناسلی مردانه

۱- آسیب به بیضه: کوچکترین ضربه به بیضه باعث درد بسیار و تورم می‌شود. در صورت درد شدید در ناحیة بیضه باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد

۲- سرطان بیضه: این سرطان یکی از سرطانهای شایع در مردان کمتر از ۴۰ سال است. سرطان تولید بی‌رویه سلولهاست که در صورتیکه به موقع تشخیص و درمان نشود می‌تواند کشنده باشد. سرطان بیضه در صورتیکه زود تشخیص داده شود به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد. به همین جهت همة‌ پسران باید به صورت منظم بیضه خود را معاینه کنند تا مطمئن باشند که تودة‌ غیر طبیعی در آن بوجود نیامده است.

۳- بیماریهای منتقله جنسی از طریق برقراری رابطة‌ جنسی با فرد آلوده به بدن انتقال می‌یابد. عفونت‌هایی مانند ایدز، زگیل تناسلی، سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا، تبخال تناسلی و هپاتیت ب در صورت عدم رعایت اصول محافظتی از فرد آلوده به فرد دیگر در اثر رابطة جنسی قابل انتقال هستند. در صورتیکه که فرد هر یک از علایم یا بیماریهای ذکر شده را دارد باید با  پزشک خود مشورت نمایید. اکثر بیماریهای دستگاه تناسلی مردانه قابل درمان هستند.

۴- شپش عانه
از راه های جنسی و غیر جنسی انتقال یافته و با خارش شدید همراه است. تخم های شپش بر روی تنه ,موی نواحی عانه و پلک ها یافت می شوند. درمان شامل استفاده از شامپوی لیندان ۱% به مدت ۴ دقیقه , کرم پرمترین , شستشوی البسه آلوده و درمان شریک جنسی بیمار می باشد

۵- گال
آلودگی با یک حشره کوچک منجر به خارش شدید وگسترده می شود. آلودگی تنه آلت ,سر آلت یا پوست کیسه بیضه شایع و مشخص کننده می باشد و با تشکیل ندول همراه است. درمان همانند شپش بوده و تمام اعضای خانواده را شامل می گردد.

۶- عفونت های قارچی
مشخصه آن وجود پلاکی بزرگ , مهاجر و با لبه برآمده بر روی سطح داخل ران و کشاله ران می باشد. بر خلاف کاندیدازیس , این ضایعه بر پوست کیسه بیضه اثر نمی کند. خارش شدید بوده و درمان با عوامل ضد قارچ موضعی صورت می گیرد.

نکاتی در باره بهداشت و مراقبت از دستگاه تناسلی مردانه

۱- در مورد بهداشت دستگاه تناسلی مردانه  شستشوی مداوم و زدودن موهای زائد آن در عین سادگی بسیار موثر خواهد بود. همچنین بهتر است دستگاه باید تناسلی پس از هربار شستشو حتما خشک شود تا زمینه حضور عوامل بیماریزا فراهم نشود.
۲-  معاینه کردن بیضه ها در فواصل منظم می تواند فرد را از وجود یا عدم وجود سرطان بیضه مطلع می کند. سرطان بیضه یکی از شایع ترین تومورهای توپری است که در سنین ۲۰ تا ۳۵ سالگی بیشترین بروز را دارد. سرطان بیضه در صورتی که زود تشخیص داده شود کاملا قابل درمان است

شرایطی که در آنها ریسک بروز سرطان بیضه بیشتر از جمعیت عادی است عبارتند از:

سابقه فامیلی سرطان بیضه، سابقه بیضه نزول نکرده و وجود توده در بیضه.

علت بوی بد ناحیه تناسلی مردان معمولا از این چند حالت خارج نیست.

۱- اگر مردی به هر دلیل ختنه نشده است باید به طور مرتب ترشحات جمع شده در زیر پوست سر آلت را تمیز کند مخصوصا در زمانی که هوا گرم است چون به مرور زمان جمع می شود و ایجاد مشکل می کند.