معرفی کورتاژ و انواع آن
اتساع و کورتاژ برای تشخیص یا درمان برخی از بیماری‌های رحم استفاده می‌شوند. در این بخش از سایت دکتر فرشته دانشمند متخصص زنان اصفهان به معرفی کورتاژ و انواع آن و دلیل انجام هر یک از انواع کورتاژ پرداخته‌ایم.
کورتاژ
اتساع و کورتاژ (Dilation and Curettage) یا D&C یک روش جراحی جزئی است که در آن دهانه رحم کمی باز می‌شود و از یک سری ابزار خاص برای خراش دادن پوشش داخلی رحم استفاده می‌شود. در این مقاله به هرآنچه که باید در خصوص این پروسه بدانید اشاره کرده‌ایم.
کورتاژ تشخیصی چیست؟
اتساع و کورتاژ تشخیصی پروسه‌ای است که در طول آن دهانه رحم باز می‌شود تا پزشک بتواند از رحم نمونه‌برداری کند. ممکن است پزشک پروسه‌ای به نام بیوپسی آندومتر یا نمونه‌برداری از آندومتر را برای تشخیص بیماری توصیه کند. پروسه نمونه‌برداری از آندومتر معمولا در موارد زیر انجام می‌شود. اگر:
- خونریزی غیرعادی از رحم دارید.
- خونریزی بعد از یائسگی دارید.
- سلول‌های غیرطبیعی آندومتر دارید که در طول معاینات معمول برای سرطان دهانه رحم مشاهده می‌شوند.
برای انجام این آزمایش، پزشک یک نمونه بافت از پوشش داخلی رحم (آندومتر) را جمع‌آوری می‌کند. سپس این نمونه را برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه می‌فرستد. این آزمایش می‌تواند وجود اختلالات زیر را تشخیص دهد:
- هیپرپلازی آندومتر (نئوپلازی داخل اپیتلیالی آندومتر)- یک وضعیت پیش سرطانی است که طی آن پوشش رحم بیش از حد ضخیم می‌شود.
- پولیپ رحم
- سرطان رحم
کورتاژ درمانی چیست؟
هنگامی که پروسه کورتاژ برای درمان یک بیماری انجام می‌شود، پزشک به‌جای یک نمونه‌برداری کوچک، محتویات داخل رحم را بر می‌دارد. این پروسه ممکن است برای اهداف زیر انجام شود:
- بافت‌هایی که پس از سقط جنین در رحم باقی می‌مانند ممکن است سبب عفونت یا خونریزی شدید شوند. برای جلوگیری از این علائم، از کورتاژ برای پاک‌سازی این بافت‌ها استفاده می‌شود.
- برداشتن توموری که در بارداری مولار ایجاد شده است.
- برداشتن پولیپ‌های دهانه رحم یا رحم که معمولا غیر سرطانی (خوش‌خیم) هستند.
- پروسه کورتاژ با پاک‌کردن جفتی که در رحم باقیمانده، خونریزی بیش از حد پس از زایمان را درمان می‌کند.
- برای برداشتن دستگاه درون رحمی (IUD) که یک روش پیشگیری از بارداری است.
این پروسه توسط دکتر فوق تخصص زنان و زایمان انجام می شود که در صورت داشتن چنین مشکلی بهتر است هرچه سریع تر به دکتر مراجعه شود.
اقدامات قبل از پروسه کورتاژ کدام اند؟
می‌توانید پروسه کورتاژ را در مطب پزشک، کلینیک یا در بیمارستان به‌صورت سرپایی انجام دهید. این پروسه معمولا تنها ۱۰ الی ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است نیاز باشد تا پنج ساعت تحت‌نظر بمانید.
قبل از کورتاژ، پزشک یک معاینه انجام می‌دهد و تاریخچه پزشکی‌تان را از شما می‌پرسد. همچنین از شما می‌خواهد که یک فرم رضایت‌نامه را امضا کنید. قبل از این پروسه، هر سوالی که در مورد کورتاژ دارید را از پزشکتان بپرسید.
در صورت وجود موارد زیر حتما به پزشکتان اطلاع دهید. اگر:
- این احتمال وجود دارد که باردار باشید.
- به ید، لاتکس و هر دارویی حساسیت دارید.
- سابقه اختلالات خونریزی دارید یا داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید.
پس از این مراحل، داروی بیهوشی دریافت خواهید کرد که پزشکتان در مورد نوع بیهوشی با شما صحبت می‌کند. نوع بیهوشی به پروسه درمانی مورد نیازتان بستگی دارد.
اگر بیهوشی عمومی دریافت کنید، در طول این پروسه بیدار نخواهید بود.
اگر بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال (ناحیه‌ای) دریافت کنید، از ناحیه کمر به پایین بی حس خواهید شد.
در صورتی که بی‌حسی موضعی دریافت کنید، در طول این پروسه بیدار خواهید بود، درحالی‌که اطراف دهانه رحم بی حس می‌شود.
قبل از کورتاژ، ممکن است نیاز باشد لباستان را در بیاورید، روپوش بپوشید و مثانه‌تان را خالی کنید.
نکات مهم قبل از پروسه کورتاژ
بسته به نوع بیهوشی مورداستفاده، پزشک دستورالعمل‌هایی را قبل از انجام کورتاژ در اختیارتان قرار می‌دهد که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
1- بیماری‌های مزمن
پزشک از شما می‌خواهد که قبل از این پروسه، در مورد هرگونه بیماری مزمنی که دارید او را مطلع کنید. برای مثال، اگر دارای فشارخون بالا و کنترل نشده هستید، ممکن است پزشک برای بهبود فشارخون، یک برنامه درمانی دقیق را در داخل و خارج از بیمارستان برای شما تعیین کند. این امر برای جلوگیری از بروز هرگونه عوارض جانبی در طول پروسه کورتاژ مهم است.
2- عدم مصرف داروهای غیرضروری
باید چند روز قبل از انجام کورتاژ، مصرف داروهایی نظیر آسپرین (که می‌تواند سبب افزایش خطر خونریزی شود) و هرگونه داروی بدون نسخه (همچون داروهای سرماخوردگی و ملین‌ها) را متوقف کنید. از مصرف الکل و تنباکو نیز خودداری کنید. بسیاری از جراحان به بیماران توصیه می‌کنند که حداقل دوهفته قبل از جراحی، مصرف مکمل‌های گیاهی را متوقف کنند. در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید پزشک را در جریان قرار دهید.
3- آزمایش‌های اولیه
در روز قبل از عمل یا روز عمل، ممکن است پزشک از شما بخواهد که آزمایش‌های معمول نظیر آزمایش خون، ادرار و سایر آزمایش‌ها را انجام دهید تا مطمئن شود که هیچ بیماری‌ای وجود ندارد و بدون نگرانی می‌توان کورتاژ را انجام داد.
4- محدودیت‌های خوردن و آشامیدن
اگر قرار است تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرید، پزشک از شما می‌خواهد که از ۱۲ ساعت قبل از این پروسه چیزی نخورید یا ننوشید. برای بی‌حسی موضعی یا ناحیه‌ای نیز از ۸ ساعت قبل نباید چیزی بخورید یا بنوشید.
نحوه عمل کورتاژ
پروسه کورتاژ معمولا شامل مراحل زیر است:
- ابتدا باید به کمر روی تخت معاینه دراز بکشید درحالی‌که پاها روی رکاب‌های (stirrup) تخت قرار می‌گیرند. این رکاب‌ها باعث می‌شوند که پاها در وضعیت مناسبی باز نگه داشته شوند تا پزشک بتواند دسترسی راحت‌تری به محل تحت درمان داشته باشد (وضعیت پاها باید همچون زمانی باشد که پزشک معاینه لگن انجام می‌دهد).
- ممکن است پزشک یک سوند (کاتتر) ادراری را وارد کند.
- در مرحله بعدی ابزاری به نام اسپکولوم در واژن قرار داده می‌شود تا دیواره‌های واژن را از هم جدا کند و دهانه رحم نمایان شود.
- سپس پزشک دهانه رحم را با یک محلول ضدعفونی‌کننده تمیز می‌کند.
- برای بی‌حسی موضعی، پزشک دارو را با استفاده از یک سوزن کوچک تزریق می‌کند تا ناحیه موردنظر را بی حس کند.
- برای بیهوشی عمومی یا ناحیه‌ای، متخصص بیهوشی به طور مداوم ضربان قلب، فشارخون، تنفس و سطح اکسیژن خون فرد را در طول جراحی کنترل می‌کند.
- ممکن است برای ثابت نگه‌داشتن دهانه رحم در طول این عمل از یک نوع پنس جراحی به نام تناکولوم استفاده شود.
- درصورتی‌که بافت دهانه رحم به بررسی بیشتری نیاز داشته باشد، ممکن است داخل کانال دهانه رحم با یک کورت جراحی کوچک خراشیده شود.
- یک ابزار نازک میله مانند که سوند رحمی نامیده می‌شود، از طریق دهانه رحم وارد می‌شود تا طول رحم را تعیین کند. اگر تحت بی‌حسی موضعی باشید، ممکن است قرارگرفتن این ابزار باعث ایجاد احساس گرفتگی عضلات در ناحیه رحم شود. سپس پزشک این سوند را بر می‌دارد.
| دکتر فرشته دانشمند متخصص زنان اصفهان را در اینستاگرام دنبال کنید |
- دهانه رحم با قراردادن یک سری میله‌های نازک، باز و گشاد می‌شود (اتساع). قطر هر میله بزرگ‌تر از میله قبلی خواهد بود. این پروسه به‌تدریج دهانه رحم را بزرگ‌تر می‌کند تا جایی که بتوان کورت (ابزار قاشقی شکل) را وارد دهانه رحم کرد.
- سپس کورت از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود و لبه‌های قاشقی شکل و تیز کورت، از پوشش رحم رد می‌شوند تا بافت‌ها را خراش دهند. در برخی موارد، ممکن است از ساکشن برای برداشتن بافت استفاده شود. اگر تحت بی‌حسی موضعی باشید، این مرحله نیز ممکن است منجر به گرفتگی عضلات شود.
- سپس پزشک ابزار را برمی‌دارد.
اگر این پروسه برای تشخیص انجام شده باشد، بافت جمع‌آوری شده برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
در برخی موارد، ممکن است پزشک چند ساعت یا حتی یک روز قبل از عمل کورتاژ، پروسه اتساع و باز کردن دهانه رحم را انجام دهد. این کار به باز شدن تدریجی دهانه رحم کمک می‌کند و معمولا زمانی انجام می‌شود که دهانه رحم نیاز دارد بیشتر از حد استاندارد باز شود (همچون برای سقط جنین یا انواع خاصی از هیستروسکوپی).
برای بهبود اتساع، گاهی پزشک از دارویی به نام میزوپروستول (سایتوتک) استفاده می‌کند که به‌صورت خوراکی یا واژینال داده می‌شود. این دارو به نرم کردن دهانه رحم کمک می‌کند. یکی دیگر از روش‌های اتساع، قراردادن یک میله باریک در دهانه رحم است که از لامیناریا ساخته شده است. لامیناریا با جذب مایع موجود در دهانه رحم، به‌تدریج منبسط می‌شود و سبب باز شدن دهانه رحم می‌شود.
دکتر فرشته دانشمند در کلینیک 24 – متخصص زنان اصفهان در دکتر آف